Łożyska igiełkowe należą do grupy łożysk wałeczkowatych tocznych. Wzięły nazwę od podobnych do igieł wałeczków, jako elementów tocznych, średnica których nie przekracza 5 milimetrów. Główną cechą tych łożysk jest ich duża nośność przy niewielkim przekroju poprzecznym. W celu osiągnięcia maksymalnej nośności łożyska igiełkowe są hartowane, oraz szlifowane.
Budowa łożysk igiełkowych
Ze względu na rodzaj, łożyska igiełkowe mogą posiadać specyficzne elementy, natomiast standardowo w skład danego łożyska wchodzą :
- pierścień zewnętrzny,
- koszyk,
- złożenie igiełkowe,
- pierścień zewnętrzny.
Wałeczki cylindryczne zwane są igiełkami, ponieważ mają niewielką średnicę w porównaniu do ich długości. Igiełki są zazwyczaj lekko zataczane na końcach, aby zapobiegały zjawisku naprężeń szczytowych. Zwiększa to znacznie eksploatacyjną trwałość łożyska.
Łożyska igiełkowe mają mały przekrój poprzeczny, a jednocześnie wysoką nośność, stosowane są więc w takich łożyskowaniach, gdzie ograniczona jest przestrzeń zabudowy w kierunku promieniowym. Do ciągłej pracy przy większych prędkościach stosowane są łożyska z koszykami.
Podział łożysk igiełkowych
Dostępna na rynku gama łożysk igiełkowych to wiele odmian tych łożysk, dostosowanych do wymogów poszczególnych maszyn i urządzeń. Łożyska te dzielą się na:
- łożyska igiełkowe cienkościenne,
- przelotowe,
- nieprzelotowe,
- przelotowe z pełną liczbą igiełek,
- łożyska igiełkowe nastawne,
- łożyska igiełkowe wzdłużne,
- łożyska igiełkowe zespolone.
- Łożyska igiełkowe cienkościenne
Łożyska igiełkowe cienkościenne charakteryzuje mała wysokość przekroju poprzecznego przy dużej nośności. Cienkościenny pierścień zewnętrzny pozwala na montaż z pasowaniem ciasnym w oprawie i tworzy nierozłączną całość ze złożeniem igiełkowym.
Łożyska igiełkowe cienkościenne mają postać przelotową, czyli otwartą z obu stron, lub występują w wersji nieprzelotowej, zamkniętej z jednej strony. Ten rodzaj łożysk można stosować bez pierścienia wewnętrznego.
Łożyska igiełkowe nastawne
Głównym elementem łożysk igiełkowych nastawnych jest pierścień zewnętrzny. Jego wypukła i kulista powierzchnia pozwala na zamocowanie dwóch pierścieni gniazd o wklęsłej kulistej powierzchni wewnętrznej. Pierścienie gniazd zabudowane są w blaszanej tulei.
Mała wysokość przekroju łożysk nastawnych kontrastuje z dużą zdolnością przejmowania obciążeń. Kiedy otworów w oprawie nie można użyć jako bieżni dla złożeń igiełkowych, zastosowanie łożysk nastawnych jest rozsądnym rozwiązaniem.
Łożyska igiełkowe wzdłużne
Łożyska igiełkowe wzdłużne niezależnie od obciążeń promieniowych przenoszą duże obciążenia osiowe, które działają w jednym kierunku. Jeśli na czopie wału nie można wykonać bieżni dla łożyska, stosowane są kombinacje łożysk z odpowiednimi pierścieniami wewnętrznymi. Dzięki zastosowaniu łożysk igiełkowych wzdłużnych nie ma konieczności wygospodarowywania dużego dodatkowego miejsca dla łożyska. Zajmuje ono powierzchnię konwencjonalnej podkładki oporowej. Rozwiązanie to sprawdza się w maszynach, gdzie powierzchnie czołowe pełnią rolę bieżni łożyska.
Łożyska igiełkowe zespolone
Łożyska igiełkowe zespolone mogą przenosić jednocześnie obciążenia promieniowe i osiowe. W budowie tych łożysk wyróżnia się łożysko igiełkowe poprzeczne, oraz łożysko igiełkowe wzdłużne połączone ze sobą w sposób trwały. Zastosowanie łożysk igiełkowych zespolonych oznacza głównie konstruowanie łożyskowań ustalających. Sprawdza się to, kiedy ograniczona jest przestrzeń w kierunku promieniowym, a inne rodzaje łożysk zajęłyby zbyt dużo miejsca.
Zastosowanie łożysk igiełkowych
Łożyska igiełkowe idealnie sprawdzają się na niewielkich przestrzeniach, oraz wszędzie tam, gdzie obciążenia osiowe czy prędkości będą zbyt wysokie. Ich obecność w silnikach czy przekładniach powoduje gwarantuje niezakłóconą prace i duże prędkości obrotowe. Motoryzacja, przemysł lekki, czy sprzęt AGD to dziedziny czerpiące z możliwości łożysk igiełkowych.